به گزارش روابط عمومی ، معادن روباز با نابودی چشمانداز طبیعی و تخریب اکوسیستمهای منطقه چالشی بزرگ در بازسازی محیطزیست به شمار میروند. در معدن سنگآهن سنگان، یکی از بزرگترین معادن ایران و خاورمیانه، گروهی از متخصصان ژئومورفولوژی مهوش نداف سنگانی، با استفاده از روش پیشرفته GeoFluv توانستند چالشی پیچیده را پشت سر بگذارند و بازسازی پایدار سایت معدنی را با طراحی هوشمندانه شبکههای زهکشی طبیعی و لندفرمهای هماهنگ با شرایط منطقه تحقق بخشند.
معدنکاری سطحی جایی که فعالیتهای استخراج با حفاریهای گسترده و تخریبهای عمیق همراه است، به طور معمول موجب برهم خوردن توازن اکولوژیکی و آسیبهای جدی به توپوگرافی و پوشش گیاهی منطقه میشود. معدن سنگآهن سنگان واقع در استان خراسان رضوی، با وسعت گستردهای که دارد، نمونهای از این معضلات زیست محیطی به شمار میرود و بازسازی پایداری که بتواند اثرات منفی این فعالیتها را کاهش دهد، یک چالش بزرگ محسوب میشود.
کارشناسان ژئومورفولوژی از جمله مهوش نداف سنگانی (دکتری ژئومورفولوژی دانشگاه فردوسی مشهد) و سید رضا حسین زاده و خوزه فرانسیسکو مارتین داک، با تاکید بر رویکرد بازسازی ژئومورفیک که مبتنی بر اصول علمی و منطبق با فرآیندهای طبیعی زمینشناسی است، طرحی نوین برای بازسازی این معدن ارائه کردند. این طرح بر اساس الگوریتم GeoFluv طراحی شده که توانسته است شبکههای زهکشی دندریتیک را با تراکم ۳۰ متر در هکتار و شیب میانگین ۹.۷٪ کانالها ایجاد کند؛ مختصاتی که با شرایط محیطی و جنس خاک منطقه کاملاً سازگار است.
این روش، که به عنوان بهترین تکنیک بازسازی دنیا شناخته میشود، ضمن کاهش فرسایش خاک و جلوگیری از تخریب بیشتر لندفرمها، نفوذپذیری خاک را بهبود داده و شرایط محیطی برای احیای پوشش گیاهی و بازگشت تنوع زیستی را فراهم میکند. علاوه بر این، این تکنولوژی توانسته است بدون نیاز به جابهجایی گسترده بایرهای معدنی، از باطلههای موجود برای شکلدهی مجدد زمین استفاده کند که بهطور چشمگیری هزینهها را کاهش میدهد.
نتایج این پژوهش نشان داد که طراحی دقیق شبکه زهکشی و استفاده از نیمرخ طولی مقعر کانالها در کنترل و تعادل جریانهای آبی و رسوبی بسیار موثر بوده است، به طوری که این اقدامها به پایداری هیدرولوژیک و اکولوژیک معدن منجر شده و میتوانند به عنوان الگویی علمی برای بازسازی سایر معادن روباز ایران مورد استفاده قرار گیرند.
به گفته مهوش نداف سنگانی، این رویکرد، فراتر از یک طرح بازسازی ساده، پیشنهادی برای توسعه پایدار در محیطهای معدنی است که میتواند اثرات زیانبخش زیست محیطی مانند ریزگردها و کاهش منابع آبهای سطحی و زیرزمینی را به طور قابل توجهی کاهش دهد و راه را برای آیندهای سبزتر هموار سازد.
